ZAMKI W POLSCE - WOJ. MAZOWIECKIE

Mazowieckie... największe województwo w Polsce... znane z wielu atrakcji i zabytków. Poza większymi miastami są to obiekty rozproszone po mniejszych miejscowościach i wsiach, często z dala od linii komunikacyjnych. Co prawda Mazowsze nie jest regionem bogatym w zamki, jednak te kilka perełek jakie można tu znaleźć, powinny być zachęta do odwiedzenia tych stron.

 

ZAMEK KRÓLEWSKI W WARSZAWIE

Zamek Królewski wybudowany został na początku XIV w. Początkowo był siedzibą książąt mazowieckich, później stał się rezydencją królów. Kiedy Zygmunt III Waza przenosi stolicę kraju z Krakowa do Warszawy, zamek przebudowano w barokowym stylu. 

To w jego murach w 1791 roku uchwalono Konstytucję 3-go maja. Generalnie, za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego ostatniego polskiego monarchy, zamek przezywał okres największej świetności. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zamek staje się siedzibą prezydentów II Rzeczypospolitej. Niestety podczas II wojny światowej budowla została zbombardowana i zniszczona. Ocalały zaledwie Arkady Kubickiego i niewielki fragment Biblioteki Królewskiej. Pierwsza decyzja o odbudowie zamku zapadła już w 1949 roku, jednak z uwagi na brak środków nie udało się jej zrealizować. Dopiero na początku lat 70-tych rozpoczęto rekonstrukcję, dzięki której dziś możemy przechadzać się po komnatach zamkowych i podziwiać dzieła choćby Rembrandta czy Canaletto.  

ZAMEK UJAZDOWSKI W WARSZAWIE

Zamek Ujazdowski wybudowano w miejscu, w którym już w XIII w. istniał drewniany gród książąt mazowieckich. Gród nosił nazwę Jazdów i pełnił funkcję centralnego ośrodka władzy w całym regionie. Po zniszczeniach, będących skutkiem wojen polsko-litewskich, na przełomie XIII i XIV w., dwór księcia przeniesiono, natomiast Jazdów przekształcony został na letnią rezydencję władcy.

Budowę murowanego założenia w bliskim sąsiedztwie drewnianego grodu zapoczątkował w XVII w. Zygmunt III Waza. Był to wówczas barokowy pałac. Kolejni właściciele dokonali wielu modyfikacji, a budowla nabrała klasycystycznego charakteru.

Od XIX wieku w zamku mieścił się szpital wojskowy, i aż do połowy XX w leczono w nim okoliczną ludność. W końcu zapadła decyzja o rozbiórce zamku, by w jego miejscu postawić Teatr Domu Ludowego Wojska Polskiego, ale nie doprowadzono tego projektu do końca. W pozostałych po rozbiórce pawilonach utworzono magazyny.

W 1975 roku rozpoczęto odbudowę Zamku Ujazdowskiego, w którym obecnie mieści się Centrum Sztuki Współczesnej.

 

 

 

ZAMEK OSTROGSKICH W WARSZAWIE

Zamek Ostrogskich będący po prawdzie pałacem, niewiele ma wspólnego z architekturą obronną. Pod koniec XVI w, tereny na którym wzniesiono budowlę należały do księcia Janusza Ostrogskiego, który miał w zamyśle budowę w tym miejscu warowni obronnej.  Stanęło jednak na pałacu, który był przez kolejne stulecia modernizowany, przebudowywany i rozbudowywany.

Na początku XIX w. pałac popadł w ruinę, a jego wnętrza stały się schronieniem dla bezdomnych.         W kolejnych latach w budynku mieścił się lazaret wojskowy, fabryka wyrobów gumowych, rządowy Dom Zdrowia, a następnie Instytut Muzyczny.

Po II wojnie światowej zniszczony pałac odrestaurowano i obecnie mieści się w nim Muzeum Fryderyka Chopina.

SOCHACZEW 

W Sochaczewie nad Bzurą znajdują się ruiny zamku Książąt Mazowieckich wybudowanego w XIV wieku, jako siedziba kasztelanii sochaczewskiej. 

Było to miejsce zjazdu książąt w 1377 roku, gdzie uchwalono pierwszy pisany zbiór praw dla całego Mazowsza, tak zwane statuty sochaczewskie. 

Zamek został zniszczony podczas insurekcji kościuszkowskiej, a następnie częściowo rozebrany w XIX wieku.

 

 

GOSTYNIN

Zamek w Gostyninie to zespół budynków mieszczących hotel i Salę Kolumnową (dawny kościół) wzniesionych w miejscu nieistniejącego zamku, który był położony na wzgórzu nad Skrwą Lewą.

Pierwotny zamek wybudowano na przełomie XIV i XV wieku. Mocno zniszczony w trakcie potopu szwedzkiego, a następnie w wojnie północnej, zostaje rozebrany.

Przy wykorzystaniu fragmentów dawnego zamku w XIX wieku wybudowano nową budowlę z przeznaczeniem na kościół. Na początku XXI wieku z inicjatywy władz miasta, dobudowano do budynku kościoła nowe obiekty  stylizowane na zamek z przeznaczeniem na hotel i restaurację.

 

SZREŃSK

Zamek w Szreńsku wybudowano z inicjatywy prywatnej w pierwszej połowie XVI wieku.

Po III rozbiorze zamek znalazł się w zaborze pruskim i został przekształcony na pałac, który przetrwał do 1945 roku. Po upaństwowieniu, eksploatowany jako szkoła, spłonął w 1948. Nieodbudowany, pozostaje w ruinie.

 

 

 

PŁOCK

Zamek książąt mazowieckich w Płocku został wzniesiony na początku XIV wieku. Do 1495 roku był siedzibą książąt mazowieckich, następnie został przebudowany przez zakon benedyktynów.

Zamek został zniszczony podczas potopu szwedzkiego oraz III wojny północnej. Po tych wydarzeniach został opuszczony przez zakonników w 1781 roku, a otaczające go mury zostały rozebrane przez władze pruskie. 

Po I wojnie światowej obiekt stał się ponownie własnością Kościoła. Utworzono w nim szkołę oraz mieszkania prywatne. Obecnie jest siedzibą Muzeum Diecezjalnego w Płocku i Kurii Diecezjalnej.

 

CIECHANÓW

Zamek w Ciechanowie został zbudowany na przełomie XIV i XV wieku przez księcia mazowieckiego Janusza I Starszego. 

Po śmierci ostatniego księcia mazowieckiego, zamek został ofiarowany w posagu królowej Bonie, tym samym dokonano jego przebudowy z przeznaczeniem na rezydencję królowej.

Największych zniszczeń zamek doznał w okresie potopu szwedzkiego oraz w czasie wojny północnej. Po III rozbiorze Ciechanów wraz z zamkiem przypadł Prusom, nastąpiła wówczas rozbiórka zabudowań wewnętrznych.

W latach 80-tych XX wieku przeprowadzono częściową odbudowę warowni i udostępniono do zwiedzania.

 

 

 

BROK

Zamek biskupów płockich w Broku, choć po prawdzie był to pałac powstał w połowie XVII wieku. Do czasów rozbiorów rezydowali w nim biskupi płoccy. 

Budowla została zniszczona podczas potopu szwedzkiego oraz III wojny północnej. 

Opuszczony i zrujnowany pałac w XIX wieku został upaństwowiony i oddany w dzierżawę. Niestety na początku XX wieku został rozebrany. Do czasów obecnych zachowały się trzy ściany wieży i fundamenty.

PUŁTUSK

Zamek w Pułtusku powstał w XV wieku i stał się rezydencją biskupów płockich. Wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany.

Jak w wielu miejscach w Polsce wielkich zniszczeń dokonali tu w czasie potopu Szwedzi. Kolejnych zniszczeń dokonano podczas wojen napoleońskich. 

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku budowla stała się siedzibą władz powiatowych. W 1974 roku władze polskie postanowiły przekształcić zamek w Dom Polonii. Rozpoczęła się wtedy trwająca 15 lat przebudowa. Przekształcono między innymi wnętrza, które dostosowano do potrzeb hotelarskich. 

LIW

Zamek w Liwie wzniesiono w XV wieku jako strażnicę graniczną. W późniejszych latach był wielokrotnie przebudowywany. 

W XVII wieku wojska szwedzkie spaliły warownię. Nie została odbudowana. Po I wojnie światowej dokonano niewielkich prac badawczych i zabezpieczenia ruin.   

Po wojnie dokonano zabezpieczenia w formie trwałej ruiny zachowanych gotyckich murów i dokończono rekonstrukcję wieży. Pod koniec XX wieku powstało Muzeum -Zbrojownia. Obecnie dla zwiedzających udostępniono sale w odrestaurowanym dworze, a także wieżę bramną. 

 

MACIEJOWICE

Obecne ruiny w Maciejowicach to pozostałości stajni wybudowanej w stulu zamku obronnego.

Pałac wybudowano w XIX wieku na fundamentach średniowiecznego zamku. Zamek ten został zniszczony, a następnie zburzony w 1794 roku podczas słynnej bitwy pod Maciejowicach. Pierwotny zamek był kluczowym punktem obrony polskiej i kwaterą Kościuszki.

CZERSK

Zamek książąt mazowieckich w Czersku wybudowano na przełomie XIV i XV wieku. Gdy tereny te zostały przyłączone do Królestwa Polskiego w 1526, zamek stał się własnością królewską. W tym też okresie dokonano rozbudowy zamku.

W czasie Potopu szwedzkiego zamek mocno ucierpiał. Podjęto próbę odbudowy jednak po III rozbiorze Polski mury zostały częściowo zburzone. Od tego czasu zamek jest zrujnowany. 

Na początku XX wieku wykonano pierwsze prace konserwatorskie. 

Obecnie zamek udostępniony jest dla zwiedzających.

 

 

 

RADOM

Zamek w Radomiu został wzniesiony w XIV wieku na polecenie króla Kazimierza Wielkiego wraz z systemem murów miejskich. Budowla ta przede wszystkim miała spełniać rolę stacji podróżnej dla króla. 

Zamek został spalony w 1655 roku przez Szwedów podczas Potopu, a później wielokrotnie remontowany i przebudowywany. W XIX wieku zburzono mury obronne miasta, a wraz z nimi ostatnie wieże zamkowe i mur z bramą. Przebudowano także zachowany do dziś parter dawnego zamku.

Do dziś zachowały się dwie kondygnacje (w tym piwnice) tzw. Domu Wielkiego, w którym mieści się plebania kościoła.

 

SOLEC NAD WISŁĄ 

Zamek w Solcu nad Wisłą wzniesiony został w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego ze względu na strategiczne położenie Solca na szlakach handlowych. 

Przez cały okres swego istnienia zamek solecki jako dobro królewskie nadawany był w dzierżawę zasłużonym rodom możnowładczym. Niestety podczas potopu szwedzkiego zamek został zniszczony. W XIX wieku zaczęto go systematycznie rozbierać. Do dziś zachowały się tylko dolne partie murów zamkowych.

 

 

IŁŻA

Zamek w Iłży powstał w XIV wieku i stanowił siedzibę biskupów krakowskich. W kolejnych latach przebudowany dzięki czemu zyskał wystrój renesansowy i nowe fortyfikacje bastejowe. 

Zniszczony przez wojska szwedzkie  w czasach Potopu. Odbudowany w XVII wieku i po pożarze opuszczony pod koniec wieku XVIII. Okoliczni mieszkańcy zaczynają traktować zamkowe pozostałości jako materiał budowlany. 

Współcześnie zamek jest w stanie zabezpieczonej, udostępnionej do zwiedzania ruiny. Na terenie zamku regularnie odbywają się imprezy historyczne jak np. turnieje rycerskie.

 

 

 

SZYDŁOWIEC

Zamek w Szydłowcu powstał pod koniec XV wieku na miejscu dawnego grodu rycerskiego. W późniejszych latach przebudowany i rozbudowany.

Nieużytkowany od połowy XIX wieku popadał w ruinę, dopiero w latach 60. XX wieku miał miejsce remont. Zamek oddano miejscowym instytucjom publicznym, obecnie jest siedzibą Szydłowieckiego Centrum Kultury - Zamek.